کیوریتور، نمایشگاه‌گردان یا هنرگردان، کسی است که از طریق تخصص، اطلاعات و ذوق شخصی، اقدام به گردهم‌آوری و برگزاری نمایشگاه برای آثار هنری (عمدتاً تجسمی) می‌کند. لزوماً کیوریتور کار چند هنرمند را دور هم جمع نمی‌کند بلکه کیوریتور می‌تواند کار یک هنرمند را به نمایش بگذارد.

نمایشگاه‌گردان بودن احتیاج به انجام دادن وظایف گوناگون به طور همزمان دارد. زیرا این حرفه شامل داشتن مسئولیت‌های گوناگونی می‌شود؛ از جمله: انتخابِ نوعِ هنری که قرار است در نمایشگاه به نمایش گذاشته شود، سازماندهی نمایشگاه‌های هنری در گالری‌ها و یا مکان‌های عمومی، تحقیق دربارۀ هنرمندان و تنظیم و نوشتن کاتالوگ‌ها و مقالات و …

ویژگی های یک کیوریتور موفق چیست؟

برای یک کیوریتورِ موفق بودن باید، توانایی سازماندهی امور را داشته باشید. علاوه بر کار با هنرمندان در حوزه های مختلف هنر، کیوریتور ها به طور فزاینده‌ای وظایف مدیریتی هم دارند. وظایفی از جمله مطلع بودن از میزان بودجۀ لازم برای نمایشگاه، چگونگی جذب سرمایه و کمک ‌هزینه‌های مقالاتی که نوشته می‌شوند و …

پُر شور و شوق باشید: موفق‌ترین کیوریتور ها نسبت به هنر و نمایشگاه هنریشان اشتیاق و شور فراوان دارند.

آگاه باشید: نسبت به مقوله‌های هنر و فرهنگ آگاهی کامل داشته باشید. حتی گاهی ممکن است که کیوریتور ها در زمینه‌های فلسفه و یا تارخ هنر تحصیل کرده باشند.

در زمینۀ انجامِ چند کار در یک زمان مهارت داشته باشید: امروزه،کیوریتور ها ی هنری به داشتن این قابلیت احتیاج دارند؛ مهارت داشتن در زمینۀ کسب و کار، بازاریابی، روابط عمومی و مسائل مربوط به بودجه و تأمین مالی کاملا مورد نیاز این حرفه‌است. همچنین لازم است که کیوریتورها روابط عمومی خوبی داشته باشند؛ زیرا باید بتوانند با موزه‌داران، هنرمندان و مردم (مخاطبان) ارتباط خوبی برقرار کنند.

در نوشتن، مهارت داشته باشید:کیوریتور ها باید از مهارت نوشتاری خوبی برخوردار باشند؛ زیرا گاهی لازم می‌شود که مقالاتی برای کاتالوگ‌ها، متونی برای تبلیغات و یا انواع درخواست‌ها نوشته شوند.

چه تفاوتی میان کیوریتور ارشد برنامه و دستیاران کیوریتور وجود دارد؟

مجموعه های هنری از یک سیستم سلسله مراتبی استفاده می‌کنند و معمولا یک کیوریتور ارشد و چند دستیار کیوریتور دارند.

کیوریتور ارشد مسئولیت نظارت بر برنامه‌ها، نمایشگاه‌ها، کلکسیون‌های موجود در مجموعه و علاوه بر آن نظارت بر سایر کیوریتور ها را بر عهده دارد.

دستیاران کیوریتور به مدیر اصلی کمک می‌کنند تا مأموریت خود را هر چه بهتر به انجام برساند. کار کردن به عنوان دستیار کیوریتور راهی بسیار مفید و کاربردی برای یادگیری در مورد مقدمات برگزاری نمایشگاه هنریست.

کیوریتورها ممکن است مسئول تأیید اعتبار عمر و مبدا آثار نیز باشند همچنین آنها با کلکسیون‌دارهای هنری و نمایشگاه‌هایی که در موزه‌های هنری برگزار میشود ارتباط دارند و کار می‌کنند.

کیوریتورها باید تفکر انتقادی، مهارت‌های ارتباطی سازمانی و عمومی داشته باشند. در هنگام بازسازی و یا راه‌اندازی نمایشگاه‌ها، حتی ممکن است لازم باشد که کیوریترها برای نسب آثار از نردبان بالا روند و و یا اجسام سنگینی را بلند کنند. به طور کلی، زمان زیادی در حالت ایستاده به سر ببرند.

اداره آمار نیروی کار ایالات متحده (BLS) گزارش می‌دهد که کیوریتورها به طور متوسط در سال ۲۰۱۵، درآمدی حدود ۵۱ هزار و ۵۲۵ دلار داشته‌اند. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ نیز، کیوریتورها می‌توانند انتظار رشد ۸ درصدی اشتغال را داشته باشند.

چگونه کار خود را به عنوان یک کیوریتور شروع کنیم؟

در ادامه ۱۰ گام ساده برای برگزاری یک نمایشگاه ذکر شده است و شما را با جزئیات و عوامل متعدد درگیر در فرایند برگزاری یک نمایشگاه هنری موفق آشنا می‌کند.

کیوریتوری مانند کارگردانی فیلمیست که لازم است شما بر هر بخش تولید شده نظارت داشته باشید تا بتوانید اوضاع را به خوبی سازماندهی کنید؛ همچنین، شما می‌توانید با دیگران کار کنید، زیرا بسیاری از افراد متخصص هستند و به برگزاری نمایشگاه علاقه و یا احتیاج دارند.

رویکردی استاندارد و خاص برای کیوریتوری وجود ندارد؛ اما روش‌های مختلفی برای اینکار موجود است. در این متن یک روند ساده برای برگزاری نمایشگاه از ابتدا تا انتهای آن ذکر شده است که در صورت عملی بودن، حداقل به شش ماه زمان برای سازماندهی تمام جزئیات آن احتیاج است.

۱. مفهوم سازی

برای بسیاری از کیوریتوها، این قسمت، بخش سرگرم کننده و خلاقانۀ کار است. دربارۀ ایده و موضوع کلی نمایشگاهتان فکر کنید. یک بیانیه در مورد مأموریت این نمایشگاه و هدف از برگزاری آن بنویسید؛ به عنوان مثال: یک کار تحقیقاتی، به نمایش گذاشتن استعدادهای جدید، تبادل متقابل فرهنگی، به تصویر کشیدن یک موضوع و یا مسئله‌ای خاص.

قبل از شروع، شما باید به طور دقیق به همۀ جزئیات فکر کرده باشید و پیشامد هیچ چیز را به شانس واگذار نکنید. این موضوع به تحقیقاتِ اولیۀ بسیار کاملی احتیاج دارد.

Kwanyi Pan که از اهالی بیجینگ است، به عنوان یکی از کیوریتورهای مستقل مستقر در پکن، که در سراسر جهان نمایشگاه‌هایی برگزار می‌کند، توصیه می‌کند که دربارۀ هنرمندان و مخاطبانتان در کشور مطالعه کنید تا محیطی که در آن کار می‌کنید، مسائل و مشکلات احتمالی که شاید پیش رویتان قرار گیرند را بهتر درک کنید. او می‌گوید که کار کردن به عنوان کیوریتور در آسیا بسیار متفاوت است از کار کردن با همین عنوان در کشورهای غربی. زیرا که در اینجا، زمینه‌های اجتماعی مان وابستگی کاملی با پدیدۀ پول و مسائل مالی دارند.

انتخاب کنید که می‌خواهید آثار کدامیک از هنرمندان را به نمایش بگذارید؟ آیا آنها آثار جدیدی خلق کرده‌اند که در افزایش درآمد شما تأثیر گذار باشد و یا همان آثار قدیمیشان را به نمایش خواهند گذاشت؟ آیا شما کاملا و صرفا با هنرمندان مربوط به منطقه‌ای خاص کار می‌کنید؟ اگر نه، آیا باید برنامۀ ویزا، سفر و اقامت آنها را ترتیب دهید؟

محل نمایشگاه کجاست؟ اگر در یک موزه یا گالری باشد، آنها تا سقف چه هزینه‌ای حامی مالی شما خواهند شد؟ آیا گالری در فضای سنتی واقع شده و یا در مکان‌های جایگزین مانند پارک‌های عمومی و مراکز خرید می‌باشد؟ راه‌های حمل و نقل و رسیدن به آنجا چگونه است؟

تنوع و جذابیت بصری میان آثار هنری یک مجموعه را در نظر بگیرید. بحثی جالب دربارۀ آثار، بین مخاطبان به راه اندازید. در ذهنتان در آن فضا قدم بزنید؛ آیا بین آثار چیده شده جریان منطقی وجود دارد؟ آیا مخاطبان آنچه را که شما در حال تلاش برای انتقال آن هستید درک می‌کنند؟

۲. مکان و زمان برگزاری نمایشگاه را رزرو کنید

عکس از: Hero Images/Getty Images

نقشۀ نمایشگاه را تهیه، شروع به طرح‌ریزی اولیه برای چهارچوب و چیدمان آن بکنید. وقتی که یک مدیر و کیوریتور هستید، باید بتوانید تمام زیر و بم آنچه را که در نمایشگاهتان قرار دارد به نمایش بگذارید. چه چیزی باید درکجا قرار گیرد؟ بعضی از طراحان، مدل‌هایی سه بُعدی از فضای گالری و آثار هنری ایجاد می‌کنند، در حالی که بقیه ممکن است از نرم افزارهایی مانند SketchUp استفاده ‌کنند.

در کارهایتان از کارکنان گالری یا موزه هم کمک بگیرید تا محیطی مثبت و سازنده برای همۀ مشارکت‌کنندگان ایجاد شود. هر چه در کارهایتان ضرب‌العجل بیشتری باشد، بیشتر امکان دارد که عصبی شوید. با داشتن برنامه‌ای از پیش تدوین شده برای همه چیز، کاری بدون استرس را تجربه کنید.

تاریخ و زمان افتتاح نمایشگاه هنریتان را تعیین کنید. تقویمی به منظور علامت‌گذاریِ مهلتِ انجام هر پروژه تهیه کنید. این‌کار می‌تواند برای عقب نماندن از برنامه‌هایتان تا روز افتتاحیه و یا تدارکات و انجام کارهای ضروری که باید در طول برگزاری یک نمایشگاه صورت گیرد، مفید باشد.

۳. در نظر بگیرید که مخاطبانتان چه کسانی هستند؟

مخاطبان هنری یکی از مهمترین نگرانی های کیوریتورها هستند. Kwanyi Panمی‌گوید: “کیوریتور یک خالق نیست بلکه یک تسهیل کننده است؛ هم برای مخاطبان و هم هنرمندان و پیام‌بری که ایده‌هایی از جامعۀ معاصر را ارائه می‌دهد. یک کیوریتور خوب باید مخاطبان را درک و به طور کامل با هنرمندان ارتباط برقرار کند تا کارهایش بتوانند برای مردم جلب نظر کنند”.

هنگامی که وی به عنوان سرپرست در “Mission Gallery”_ که یک مکان دولتی در “ولز” بود_ فعالیت می‌کرد، تمرکزش بر روی مخاطبان و هر آنچه که از نمایشگاه دریافت می‌کردند، بود. نگرانی اصلی او این بود که چگونه به مخاطبان اجازه دهد تا با آثار هنری تعامل داشته باشند.

۴. تامین مالی و تخصیص بودجه

برگزاری نمایشگاه به پول احتیاج دارد. بنابراین بهتر است که دربارۀ چگونگی دریافت کمک هزینه‌های مالی در زمینۀ هنر نیز مطالعاتی هر چند کوتاه داشته باشید.

تخصیص بودجه هنگام برگزاری یک نمایشگاه هنری یکی از مشکل‌ترین وظایف کیوریتور است. از سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی درخواست پرداخت کمک هزینه‌های فعالیت‌های هنری داشته باشید. تحقیقات خود در این زمینه را کامل کرده و پیگیر هر گونه امکانی برای دریافت کمک باشید. شرکت‌هایی که معمولا اسپانسر این برنامه‌ها هستند را بیابید و امکاناتی مانند کامپیوتر و پروژکتورهای دیجیتالی را از آنها بخواهید که برایتان تهیه کنند. حمایت محلی از مدارس و سازمان های محله را دریافت کنید. به دست آوردن جامعه آماری درگیر با نمایشگاه و جذب آنها می‌تواند کمک مضاعفی برای شما باشد.

بودجه شامل این موارد می‌شود: هزینه‌های مربوط به هنرمندان، پروژه، مخارج کلی، تبلیغات، چاپ کاتالوگ و دعوت نامه‌ها، حمل و نقل و مسائل اداری، گمرکی، طراحی، نصب، روشنایی و هزینه‌های پیش‌بینی نشده.

Kwanyi Pan می‌گوید که هنگامیکه او به عنوان یک دستیار کیوریتور در سازمان غیر انتفاعی PS۱ کار می‌کرد، یکی از نکات کلیدی برای تامین بودجه و ارتباط با اسپانسرها، مشخص بودنِ خواسته‌های دو طرف از یکدیگر و صحبت کردن به صورت شفاف دربارۀ چیزی که در عوض دریافت می‌کنند، بود. “این، یک موقعیت داد و ستدی است.”

۵. بهترین افراد را برای هر مسئولیت انتخاب کنید

عکس از: James L. Amos/Getty Images

Neil Webb، مدیر فعلی “هنر آسیای شرقی” در شورای بریتانیا، هشدار می‌دهد: «اولین و مهمترین نکته، شناخت بهترین افراد و گماشتن آنها در مسئولیت‌های مرتبط با توانایی‌های آنهاست. مطمئن شوید که کاملا دربارۀ این‌که چه کسی مسئول ارائه و پرداخت هر چیزیست، می‌دانید؛ آوردن وسایل و تجهیزات، بردن آنها، نصب، تخلیه، هزینۀ نگهداری، هزینۀ ترجمه، کاتالوگ، پذیرش در روز افتتاحیه، طراحی، مطبوعات، بازاریابی و غیره.”

کیوریتور باید مراقب هزینه‌های اضافی باشد. به طور مثال Webb توصیه می‌کند: ” مطمئن باشید که برای یک کارنِت (نوعی بلیت استفاده از وسایل نقلیه در برخی کشورها) درخواست داده‌اید ، مطمئن شوید که امور مربوط به بیمۀ کارها به طور کامل انجام شده است و … . “

۶. مقالات کوتاهی بنویسید و در فرمت کاتالوگ منتشر کنید

عکس از: Thomas Barwick/Getty Images

توانایی خوب نوشتن، مهارتی ضروری برای یک کیوریتور هنریست. انتشار کاتالوگ نمایشگاه یکی از وظایف کیوریتور است و او باید متن آن را به خوبی بنویسید زیرا هر کاتالوگ سندی معتبر و ابزاری برای تبلیغ و ترویج محسوب می‌شود که می‌تواند بر روی پروژه‌های آتی تأثیرگذار باشد.

با این حال، در برخی مواقع لازم است که مراقب باشید چه می‌نویسید. Neil Webb می‌گوید: ” قبل از اینکه هر چیزی را چاپ کنید، باید مطمئن شوید که تمام مجوزهای لازم برای آن را کسب کرده‌اید.”

۷. از تبلیغات و دعوتنامه‌های ایمیلی استفاده کنید

عکس از: Paul Bradbury/Getty Images

شما مدت زمان زیادی را صرف تحقیق و سازماندهیِ نمایشگاه خود در فرایند برگزاری آن کرده‌اید. در حال حاضر شما می‌خواهید شاهد حضور حداکثری مخاطبان در نمایشگاه و رقم زدن رویدادی به یاد ماندنی باشید.

در روزنامه‌ها، مجلات هنری، اینترنت، از طریق اطلاعیه‌ها، در رادیو و تلویزیون، بر روی پرچم‌هایی که در خیابان به احتزاز در می‌آیند و یا حتی برای تبلیغ بر روی وسایل نقلیۀ عمومی هزینه کنید. مصاحبه‌های رادیویی و تلویزیونی داشته باشید و دربارۀ کارتان صحبت کنید.

دعوت‌نامه‌های هنری چاپ شده را به تمام کسانی که می‌شناسید ایمیل کنید. برخی از آنها را هم می‌توانید به صورت حضوری تحویل دهید. همچنین، با افراد کلیدی مانند روزنامه‌نگاران و کلکسیونرها که می‌خواهید در مراسم افتتاحیه شرکت کنند، تماس بگیرید.

۸. راه‌اندازی و چیدمان تأسیسات و وسایل در محل نمایشگاه

عکس از: Ezra Bailey/Getty Images

یکی از وظایف و کارهای کلیدی هر کیوریتور، راه‌اندازی محلی برای نمایشگاه هنریست. به طور معمول لازم است که یک هفته قبل از افتتاحیه، کیوریتور و تیمش انجام کارهایی از قبیل تعمیرات داخلی محل برگزاری و یا تعیین ساختار و نحوۀ نصب آثار بر روی دیوارها را شروع کنند. هنرمندان و دستیاران آنها به نصب آثار هنری می‌پردازند و تکنسین‌ها، روشنایی و تجهیزات فنی را تنظیم خواهند کرد.

اگر قرار است که آثار هنری از طریق مختلفی از جمله دریایی، هوایی و یا زمینی به آنجا منتقل شوند، در هنگام باز کردن بسته‌بندی آنها که ممکن است در جعبه، پلاستیک‌های حبابی و یا … باشند، مراقب باشید؛ چرا که نباید به آثار و یا بسته‌بندی آنها آسیبی برسد..

هر موزه کارکنان خود را برای انجام کارهای راه‌اندازی نمایشگاه دارد؛ با این حال، اگر شما خودتان اقدام به اینکار کرده‌اید، در این صورت به DIY احتیاج خواهید داشت (دی.‌آی.‌وای به فعالیت دکوراسیون، ساخت و ساز و تعمیرات وسایل در منزل توسط خود به جای استخدام یک حرفه‌ای اشاره دارد). هنرمندان در نصب و چیدمان آثار خود حرفه‌ای تر هستند و همچنین شرکت‌هایی برای راه‌اندازی نمایشگاه‌ها نیز وجود دارند که افرادی را برای انجام اینگونه کارها در استخدام دارند.

۹. برگزاری کنفرانس خبری، پنل‌های گفتگو و کارگاه‌ها

عکس از: Hans-Georg Roth/Corbis/Getty Images

پیش از افتتاح نمایشگاه، کنفرانس خبری برگزار کنید. همچنین پکیج کاملی از متن‌های نوشته شده دربارۀ مفهوم نمایشگاه، لیست هنرمندان و یک نسخه از عکس‌ها بر روی لوح فشرده آماده کنید. کیوریتورها و هنرمندان می‌گویند که اگر می‌خواهید پوشش خبری خوبی داشته باشید، بهتر است که برای روزنامه‌نگاران متن و تصاویر دقیق و میکروفُنی با کیفیت تهیه کنید.

در طول هفتۀ افتتاحیه، هنگامی که سطح اشتیاق برای بازدید از نمایشگاه بالاست، یک پنل گفتگو بین هنرمندان و کارشناسان برگزار کنید. آیا استادان و دانشجویان نیز در مذاکرات شرکت می‌کنند؟ مخاطبان را با برگزاری کارگاه‌ها و دیگر فعالیت‌های مناسب هر چه بیشتر مشارکت دهید.

Neil Webb می‌گوید: ” به منظور کارآمد ساختن محتوای کار، به آن زمان و بودجه تخصیص دهید؛ اینکار ممکن است شامل مصاحبه با هنرمندان و یا کیوریتورها برای پخش در رسانه‌های محلی، بخش‌های نوشتاری، وبلاگ‌ها، مواد و یا دیگر حمایت‌ها برای تیم آموزشی گالری و یا موزه‌ها شود. “

Kwanyi Panمی‌گوید: یک کیوریتور خوب به طور کامل در مورد پدیده‌های اجتماعی تحقیق، و یافته‌ها را بایگانی می‌کند. اینکار را در حین سازماندهی یک برنامۀ جالب برای مخاطبانی که می‌خواهید با آنها صحبت کنید، انجام دهید.”

۱۰. افتتاحیۀ با شکوه

وقتی که کیوریتور هستید، باید افتتاحیه‌ای جذاب، جالب و خاطره‌انگیز برای نمایشگاهتان رقم بزنید. شما می‌خواهید یک همهمۀ هیجان‌انگیز ایجاد کنید تا مردم دوباره به نمایشگاه بازگردند. برنامه‌ریزی کنید تا مراسم افتتاحیه در عصر برگزار شود؛ یعنی زمانی‌که اکثر مردم برای شرکت در این مراسم آزاد هستند.

افتتاحیه را با یک نمایش هنری زنده، موسیقی یا آتش‌بازی آغاز کنید و سپس کیوریتور، هنرمندان و دیگر شخصیت‌های مهم را به مخاطبان معرفی کنید. برنامه پذیرایی ترتیب دهید و اجازه دهید بازدید کنندگان آثار هنری را ببینند.

هنرمندان بهتر است نزدیک به آثارشان بایستند تا بتوانند بهتر به سوالات بازدید کنندگان پاسخ دهند. تعدادی داوطلب هم که یونیفرم‌هایی شبیه به هم پوشیده‌اند، در اتاق‌های مختلف نمایشگاه برای کمک در فرایند توضیح آثار و اطمینان از آسیب ندیدن آنها قرار بگیرند.

مترجم: هما سلوکی